More actions
{{ज्ञानसन्दूक
| bodyclass = biography vcard
| bodystyle = width:{{#if:{{{box_width}}}|{{{box_width}}}| 22em}}; font-size:95%; text-align:left;
| above = "दादा धर्माधिकारी{{{PAGENAME}}}""
| aboveclass = fn
| abovestyle = text-align:center; font-size:125%;
| image = {{#if:|[[Image:|{{{imagesize}}}
| imageclass = साँचा:Image class names
| imagestyle = padding:4pt; line-height:1.25em;
text-align:center; font-size:8pt;
| caption =
| captionstyle =padding-top:2pt;
| labelstyle = padding:0.2em 1.0em 0.2em 0.2em;
background:transparent; line-height:1.2em; text-align:left;
font-size:90%;
| datastyle = padding:0.2em; line-height:1.3em;
vertical-align:middle; font-size:90%;
| label1 = {{#if:शंकर त्रिम्बक|}}
बैतूल, मध्य प्रदेश जन्म
| data1 = {{#if:शंकर त्रिम्बक|शंकर त्रिम्बक
}}{{#if:|
}}बैतूल, मध्य प्रदेश
| label2 = {{#if:||मृत्यु}}
| data2 = {{#if:|
}}
| label3 = मृत्यु का कारण
| data3 = {{{death_cause}}}{{{मृत्यु का कारण}}}
| data4 = {{{Body_discovered}}}
| label4 = शव मिला
| label5 = समाधि
| class5 = label
| data5 = {{{resting_place}}}{{#if:{{{resting_place_coordinates}}}|
>{{{resting_place_coordinates}}}}}
| label6 = आवास
| class6 = label
| data6 = {{{residence}}}
| label7 = राष्ट्रीयता
| data7 = भारतीय
| label8 = उपनाम
| class8 = उपनाम
| data8 =
| label9 = नृजाति
| data9 = {{{नृजाति}}}
| label10 = नागरिकता
| data10 = {{{नागरिकता}}}
| label11 = शिक्षा
| data11 = {{{शिक्षा}}}
| label12 = शिक्षा का स्थान
| data12 = {{{alma_mater}}}
| label13 = उपजीविका
| class13 = भूमिका
| data13 = स्वातंत्र्य सेनानी
| label14 = कार्यकाल
| data14 = {साँचा:Years active
| label15 = सङ्गठन
| data15 = {{{employer}}}
| label16 = गृह-नगर
| data16 = {{{home_town}}}
| label17 = उपाधि
| data17 = {{{title}}}
| label18 = वेतन
| data18 = {{{वेतन}}}
| label19 = कुल सम्पत्ति
| data19 = {{{networth}}}
| label20 = ऊँचाई
| data20 = {{{ऊँचाई}}}
| label21 = भार
| data21 = {{{भार}}}
| label22 = प्रसिद्धि का कारण
| data22 =
| label23 = अवधि
| data23 = {{{अवधि}}}
| label24 = पूर्वाधिकारी
| data24 = {{{predecessor}}}
| label25 = उत्तराधिकारी
| data25 = {{{उत्तराधिकारी}}}
| label26 = राजनीतिक दल
| data26 = {{{party}}}
| label27 = बोर्ड सदस्यता
| data27 = {{{boards}}}
| label28 = धर्म
| data28 = {{{religion}}}
| label29 = जीवनसाथी
| data29 = {{{जीवनसाथी}}}
| label30 = साथी
| data30 = {{{partner}}}
| label31 = सन्तान
| data31 = {{{children}}}
| label32 = माता-पिता
| data32 = {{{माता-पिता}}}
| label33 = सम्बन्धी
| data33 = {{{relatives}}}
| label35 = आवाहान-सङ्केत
| data35 = {{{callsign}}}
| label36 = आपराधिक मुकदमा
| data36 = {{{criminal_charge}}}
| label37 = {{#if:{{{burial_place}}}|समाधि}}
| data37 = {{#if:{{{burial_place}}}|{{{burial_place}}}|{{#if:{Br separated entries|1={{{burial_place}}}|2={{{burial_coordinates}}}|1={{{resting_place}}}}}}}
| class38 = label
| label39 = पुरस्कार
| data39 = {{{पुरस्कार}}}
| data40 = {{#if:{{{signature}}}|"""हस्ताक्षर"""
}}
| data41 = {{#if:{{{website}}}|"""वेबसाइट्"""
{{{website}}}}}
| data42 = {{#if:{{{footnotes}}}|
}}
}} शंकर त्रिम्बक धर्माधिकारी (१८ जून , १८९९ - १ दिसम्बर १९८५) भारत के एक स्वतंत्रता सेनानी, गाँधीवादी चिन्तक और प्रसिद्ध लेखक थे।[१] वे 'दादा धर्माधिकारी' के नाम से अधिक जाने जाते हैं।
परिचय
प्रसिद्ध गाँधीवादी चिन्तक दादा धर्माधिकारी का जन्म १८९९ में मध्य प्रदेश के बैतूल जिला में हुआ था। वे नागपुर में शिक्षा ग्रहण कर रहे थे कि महात्मा गाँधी जी ने उसी समय असहयोग आन्दोलन आरम्भ कर दिया और दादा धर्माधिकारी ने १९२० में विद्यालय छोड़ दिया। उन्होंने औपचारिक शिक्षा की कोई डिग्री नहीं ली। किन्तु स्वाध्याय में अपने समय के विचारको में अपना महत्वपूर्ण स्थान बनाया। वे हिंदी, मराठी, गुजराती, बांग्ला, संस्कृत और अंग्रेजी भाषाओ के अच्छे ज्ञाता थे।[२]
दादा धर्माधिकारी ने तिलक विद्यालय, नागपुर में शिक्षक के रूप में कार्य आरम्भ किया। स्वतन्त्रता संग्राम में भी भाग लेते रहे। १९३५ में वे वधा में आकर रहने लग। वे 'गाँधी सेवा संघ' के सक्रिय कार्यकर्ता थे।[३][४]
कृतियाँ
- अहिंसक क्रांति की प्रक्रिया (हिंदी)
- आपल्या गणराज्याची घडण (मराठी)
- क्रांतिशोधक (हिंदी)
- गांधीजी की दृष्टी (हिंदी)
- गांधीजी की दृष्टी अगला कदम (हिंदी, जर्मन)
- तरुणाई (मराठी)
- दादा की बोध कथाएं (मराठीत, दादांच्या बोधकथा, बाग १ ते ३)
- दादांच्या शब्दांत दादा, भाग १, २.
- नये युग की नारी (हिंदी)
- नागरिक विश्वविद्यालय - एक परिकल्पना (मराठी)
- प्रिय मुली (मराठी)
- मानवनिष्ठ भारतीयता (हिंदी, मराठी)
- मैत्री (मराठी)
- युवा और क्रांति (मराठीत, क्रांतिवादी तरुणांनो)
- लोकतंत्र विकास और भविष्य (मराठीत, लोकशाही विकास आणि भविष्य)
- समग्र सर्वोदय दर्शन (मराठीत, सर्वोदय दर्शन)
- स्त्री-पुरुष सहजीवन (हिंदी, मराठी)
- हिमालय की यात्रा (अनुवाद; मूळ गुजरातीत, लेखक दत्तात्रेय बालकृष्ण कालेलकर)
dada
दादा धर्माधिकारी पर पुस्तकें
- दादा धर्माधिकारी - जीवन दर्शन (संपादिका तारा धर्माधिकारी)
- विचारयोगी - दादा धर्माधिकारी (संकलन-संपादन तारा धर्माधिकारी)
- स्नेहयोगी - दादा धर्माधिकारी (लेखिका तारा धर्माधिकारी)